مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 143

پنزر- پندر

ته خوار-بچه باز

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

اسباب زحمت(کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود)

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

 
باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن
تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

پس هم بر آمدن-حریف یکدیگر بودن-از عهده ی هم برآمدن
به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن
چینه کشیدن-ساختن دیوار گلی

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

 
به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

مال دنیا

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

بی جا-نامناسب-بی مورد

حاملگی-آبستنی

الف به خاک کشیدن(خجالت کشیدن)

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن
زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن
باریک-دقیق-حساس

 

از ران خود کباب خوردن(با سختی چیزی به‌ دست آوردن)

این کلاه آن کلاه کردن(قرضی را با قرض دیگری پرداختن، از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن، کلاه تقی را سر نقی گذاشتن)
از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

ته گیلاس-نوشیدنی کمی که ته گیلاس مانده است

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

خرسک-نوعی فرش

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

جُستن-چیز گمشده را یافتن

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

 

جلز-نگا. جز

رج کردن-رج بستن
حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

رشوه گیر-رشوه خوار

دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

دق کردن-از غصه مردن

دست زیر بال کسی کردن-کسی را یاری کردن

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

 

آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

باش !-نگاه کن-ببین

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

جیم شدن-بدون سر و صدا فرار کردن

بابت-مورد-زمینه-موضوع

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

بسیار دلواپس و نگران بودن

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

آکَل-آقای کربلایی

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

 

زیر بال کسی را گرفتن-به کسی کمک کردن

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

تا-لنگه-همتا
چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده
چاتمه زدن-چند تفنگ را به شکل چاتمه در جایی گذاشتن

آشغالی(سپور)

دق کُش-آن که از غصه و اندوه بسیار بمیرد

 

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

 

باریک-دقیق-حساس

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

خود را خوردن-رنج بردن

دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد

 
 

به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

 

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل
حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

دستمالی-دست مالیدن

دامب و دومب-آوای ضرب و تنبک

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

 
 

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

چِل-خل و دیوانه

آسمان غرمبه-صدای رعد-تندر

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

 

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

چرخ خوردن-به دور خود چرخیدن

خاک برگ-برگ خشک خرد شده

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

چرکوندی-لکه دار کثیف

زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن
آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب

چغل خوری-سخن چینی

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد

جای سفت-وضعیت سخت

چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

 

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

رمبیدن-خراب شدن-فرو ریختن

باد به پشت کسی خوردن-بر اثر بیکاری تنبل و تن پرور شدن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

چرک-کثیف

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

 

 
پا واکردن-به راه افتادن بچه

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی

 

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن
پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

اجل‌برگشته-کسی که مرگ به‌سراغش آمده

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

تخت شدن-صاف و هموار شدن-کاملا نشئه شدن

 

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

دال به دال-پشت سر هم

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)
آب و گاوشان یکی بودن-شریک و همدست بودن

آبدست(ماهر، استاد)
تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

پیاله فروشی-میخانه

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

جیک زدن-اعتراض کردن-صدا در آوردن

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک
آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن
آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار
آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر
دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن
این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن
اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی-برای کسی نقشه کشیدن-از کسی بد گفتن

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

 

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

خدا نگهدار-خدا حافظ

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

چیل-آدم بد بیار

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن
پُخت کردن-پختن
جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ
تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش
اهل نشست-تارک دنیا-گوشه‌نشین

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

خاک و خُل-گرد و غبار-آشغال

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

 

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

خاطره-یادگار

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

بغل خوابی کردن-نزدیکی کردن

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

خرخاری-همدیگر را خاراندن

از کاسه درآمده(بیرون‌زده، ورقلمبیده)

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

زیر دل کسی زدن-فدر ندانستن-بی اعتنا بودن

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری
آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن
دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس
زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات
تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو
بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن
پشت خاک انداز-بسیار کم-به اندازه ی پشت خاک انداز

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

بجا آوردن-شناختن-دریافتن

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

پیش خر کردن-پیش از موعد خریدن

اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن

دست کسی را توی پوست گردو گذاشتن-کسی را گرفتار مشکل و سختی کردن

زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن

 

خواهر کسی را گاییدن-دخل کسی را آوردن-کلک کسی را کندن

حرف دو پهلو-نگا. حرف پهلودار

پیاله فروشی-میخانه

حساب کسی را رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

حیوونکی-نگا حیوانکی
 

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن
زاغه نشین-کسی که در خانه ای محقر و آغل مانند زندگی می کند

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

خارشک-مردم آزار-سادیست

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

 

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن
چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

 

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

 

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی
پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

 
 

چرند اندر چرند-پرت و پلا

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

پاشنه ی خانه ی کسی را در آوردن-کسی را با خواستن چیزی به ستوه آوردن
به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

حواس پرتی-پریشان حواسی-فراموش کاری

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد
جن زده-دیوانه

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

 

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده

آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی
خرخاری-همدیگر را خاراندن

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

 

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

 

پخش-پراکنده

 
تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن
دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

دفتر یادداشت-دفتر ثبت رئوس مطالب که جنبه ی یادآوری دارد

 

چِخ کردن-راندن سگ