بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 377

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف
دلقک-شخص مسخره

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

خاک اره-ریزه های چوب که پس از اره کردن آن بر زمین می ریزد

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

تسمه ای-آدم لاغر و باریک ولی نیرومند

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

 
آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

آکِله-جذام-زن سلیطه

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

دست خوش !-آفرین

پشت رو-وارونه

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

 

 
چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

جاری-زن برادر شوهر

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

 

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

از سر باز کردن-دور کردن-رفع مزاحمت کردن

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن
زار-نا به سامان-خراب-بد

دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

دست پایین را گرفتن-کم ارزش و ناتوان فرض کردن

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

خرده کاری-کار جزیی

آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)

خرده کاری-کار جزیی

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

چیزی-فاصله ای-راهی-زمانی

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

دهن کسی آب افتادن-به طمع افتادن-میل شدید پیدا کردن

الف کوفی-چیز کج-آلت تناسلی

چار میخ کشیدن-سخت اذیت و آزار کردن

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن

 
از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

ته چین-نوعی پلو که در آن گوشت بره یا مرغ پخته را در ته دیگ می گذارند

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

اسباب‌کشی(نقل اثاثه از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر)

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

 

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند
خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

 
از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)
از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن
تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

بسیار دلواپس و نگران بودن

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

 

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی

اشک تمساح-گریه ی دروغین

 

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

چشم و همچشمی-رقابت

چپو-غارت-تاراج

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن
چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان
تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن
به تخته زدن-در مقام تعریف و چشم نخوردن کسی بکار می برند

آن سفر-آن بار-آن دفعه

انگشت کردن(انگشت رساندن)
خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

 
خال اُغلی-پسر خاله-رفیق نزدیک

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

بلند بالا-قد بلند

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)
زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها
راست روده شدن-اسهال گرفتن

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده
اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

تق چیزی در آمدن-گند کاری بالا آمدن-فاش شدن امری پنهان

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار
چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو
جیب کسی را زدن-محتوای جیب کسی را ربودن

 

بی خیالش-نگران نباش-اهمیت نده

چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

ازدست‌رفته(عاشق)

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

 

به درد بخور-مفید-چیز یا کسی که سودمند باشد
پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

آهوی خاور(آفتاب)

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن
از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

جگرکی-جگر فروش

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

خاکی-فروتن و متواضع
زیر سر داشتن-آماده شدن

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)
پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

چُش-کلمه ای که خر را ار رفتن و حرکت باز می دارند

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

آقا چسونه-آدم حقیر و بی ارزش

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است

 

بگیر و ببند-توقیف و حبس-حکومت نظامی

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

 
چله-چاق-چرب و چیلی
در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

 
خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

خنکای صبح-سحرگاه

 

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

 

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری
چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

چراغ باران-چراغانی

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

بستن کسی به دم خود-همیشه کسی را همراه داشتن

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

آب آتش مزاج(می سرخ)

افتادگی-پریشانی-احتیاج

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

 

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)
دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

 

دفتر-جایی که دبیران-منشیان و کارمندان کار می کنند

زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

چانه لغ-نگا. چانه شل

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)

خوش قواره-خوش اندازه-متناسب

جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

دزدیده نگاه کردن-زیر چشمی نگریستن-بدون آن که طرف بداند او را زیر نظر گرفتن

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

حالی کردن-فهماندن

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

آینه‌ی بخت(آینه‌ای که داماد همراه شمعدان برای عروس می‌فرستد)
تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن
خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن

 

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

پات-بی آبرو-بی تربیت

پوست پیازی-نازک و بی دوام
دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست
چشم کار کردن-دیدن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

دعوا مرافعه-جنگ و جدال بر سر چیزی
رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

با کسی بحث و مجادله کردن

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

روغن داغ-روغن گداخته

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی
بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت
بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

حق البوق-رشوه

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

باد گرفتن-مغرور شدن

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن
خاله قدومه-نگا. خاله سوسکه

دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

جنجال آفریدن-زمینه ای برای هیاهو و آشوب به وجود آوردن

تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی)

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ

پا سوخت-پا بد-بد شانس

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

از زبان کسی مو در آمدن-کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است

جان به لب رسیدن-به ستوه آمدن-طاقت از دست دادن

درآمد-عایدی

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده
دندان شکن-قاطع-محکم
حساب بالا آوردن-بدهکار شدن

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

 

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

دست نماز-وضو

حساب کردن-پرداختن خرج
چاق کردن دعوا-دامن زدن به دعوا
آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

باز شدن مچ-لو رفتن دروغ

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

چرک-کثیف

ابرو کج کردن(خشم گرفتن)

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی
حال و بار-وضع زندگی

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

بد ریخت-بد شکل-بد هیکل-بد قواره

بلند پروازی کردن-جاه طلبی کردن-خودنمایی کردن

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن
چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟
بد چشم-شور چشم-آن که چشم زخم برساند-مردی که به زنان نامحرم با شهوت بنگرد

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

پا برهنه-بدون کفش

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن
بی صاحاب مانده-صاحب مرده-وامانده
زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی
دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

چرکو-آدم کثیف

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

 
خوردنی-غذا-قابل خوردن

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

چشم زهره گرفتن-ترسانیدن

آهوی شیرافکن-چشم محبوب

دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

جرات دادن-دل دادن-دلیر کردن

 
دله-ظرف حلبی
خدمت رسیدن-به حضور رسیدن
چین خوردن-چروک شدن
جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن
تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن
در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن
دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

 

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

خبر چین-سخن چین-جاسوس

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

بار و بندیل-اسباب و بساطی که کسی با خود می برد

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

حیف و میل کردن-زیاده روی در مصرف و خرج کردن

 

تمام و کمال-کامل-به تمامی

آب رفتن-بی‌اعتبار شدن-کوچک شدن

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ
دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن
التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

 

خشکه پلو-کته

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی