لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 24

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

در تنور چوبی نان پختن-خیال خام در سر داشتن-کار ناشدنی انجام دادن

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

باش !-نگاه کن-ببین

 
خاطر داشتن-به یاد داشتن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

دل توی دل نبودن-بی تاب و بی قرار بودن

 

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

اسباب زحمت-کسی یا چیزی که موجب دردسر و آزار شود

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب
تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن

آت و آشغال(وسایل کهنه و بی‌مصرف)

 

زپرتو-ضعیف-بی دوام

تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن

اُرُسی(کفش)

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب
اتیکت-برچسب-آداب و رسوم-قاعده
جامغولک-حقه-حیله
چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

پف کرده-بادکرده-ورم کرده

دانه کردن-دانه های میوه ای را جدا کردن-پراکنده کردن

 

 

راستی؟-واقعن؟ آیا درست است؟

دست به آب-داشتن ادرار-دستشویی-توالت

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها

 

تپه گذاشتن-بول کردن

آتو(بهانه، دستاویز، نقطه‌ضعف)
دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

 

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

 

آمده(شوخی و لطیفه)

دانش سرا-آموزشگاه تربیت معلم

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

بی تفاوت-بی اعتنا

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

 

چشم و همچشمی-رقابت

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن
دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

به حق چیزهای ندیده و نشنیده-پس از شنیدن حرفی یا دیدن چیزی تعجب آور می گویند

 

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

 

 

 

 
زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

خرمن-انبوه و پرپشت

چهل منار-تخت جمشید

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

درد و بلای کسی به جان خوردن-تعبیری تحقیرآمیز برای مقایسه ی دو نفر با یکدیگر که این یکی صفات آن دیگری را نداشته باشد

پشت بندی کردن-به انتظار غذا چیز مختصری خوردن

ابوقراضه-ابوطیاره

شعله‌ی آتش

پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

 

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن
خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن
 

اخم و تخم-ترش‌رویی-کج‌خلقی

دست باف-بافته با دست

باریک-دقیق-حساس
چَرچَر-اسباب عیش و عشرت

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

 

دود شدن و به هوا رفتن-گم و ناپدید شدن-آب شدن و به زمین فرو رفتن-محو و نابود شدن

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

رقاصی کردن-کارهای ناشایست و سبک کردن

بیرون روش-اسهال-شکم روش

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

 

 

بقچه بندی-ران چاق

 

دسته جمعی-باهم-گروهی

پیش-برنده-آن که جلو است

 

دل کسی را زدن-سیر شدن از چیزی-بی میل و رغبت شدن نسبت به چیزی یا کسی

چای دان-جای نگهداشتن چای خشک

دخالت کردن-در آمدن در کاری

چسی در کردن-نگا. چسی آمدن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)
جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن

 

آیینه‌ی اسکندری(آفتاب)

 

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

 

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده
چین خوردن-چروک شدن

دلسرد-ناامید-مایوس
خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن
جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

تیغ زن-کلاه بردار-گوش بر

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

حساب پس دادن-جواب دادن به مسئول-دادن صورت ریز مخارج

آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب
بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

خوش مشرب-خوش معاشرت-اهل گفت و گو

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

چته ؟-تو را چه می شود ؟

 

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

به خاک سیاه نشاندن-بدبخت و ذلیل کردن
ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

خوش و بش-خوش آمد گویی و احوال پرسی-چاق سلامتی کردن

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

پیاله زدن-می نوشیدن

خر خود را راندن-تنها به فکر خود بودن-به کار خود ادامه دادن

جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

پرند-حرف بی هوده

چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

ترکه-آدم باریک و بلند

زدن به آن راه-خود را به ناآگاهی زدن

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)
دلگرم-علاقه مند-مشتاق

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

خرت و پرت-اثاثه ی کم بها-خرده ریزه

چرب و چیلی-پر چربی-پر روغن

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

خوش حساب-خوش معامله-آن که بدهی خود را به هنگام بپردازد

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

دل رحم-مهربان

بار زدن-پر کردن وسیله ی نقلیه از بار-حمل کردن بار

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

 
پَرت-بی معنی-مزخرف-دور افتاده-خلوت

انگشت‌شمار(کم، معدود)

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

زبانی-شفاهی
آروغ بی‌جا زدن-نابه‌جا سخن‌گفتن-نسنجیده کاری کردن
دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن
 

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)
به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی
تت و پت-لکنت زبان
آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد
از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

 

خاله بی بی-نوعی آش

این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته
جامه شور-رختشوی
پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم
توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

راه اندازی-راه انداختن

 

در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه

 
خیط شدن-نگا. خیت شدن

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

خوره-جذام-آکله

این کلاه آن کلاه کردن-قرضی را با قرض دیگری پرداختن-از ریش برداشتن روی سبیل گذاشتن-کلاه تقی را سر نقی گذاشتن

پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

 
 

 

پابوس-زیارت

چار نعل-به سرعت-به تاخت
ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

راه اندازی-راه انداختن

 

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

خلاص-تمام شد-مُرد

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

دله بازی-رفتار آدم دله

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

دخل و خرج کردن-درآمد بیش از هزینه شدن-سود بردن

به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

 

 

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

 
خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

خنگ-نادان-ابله-کودن

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

پیاز مو-ریشه و بیخ مو

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر
آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

پرند-حرف بی هوده

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

دو لا پهنا-پارچه ای که عرض آن دو برابر عرض پارچه های معمولی است
برآمده-بزرگ شده-ورم کرده
بی سیرت-بی آبرو

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا
جار زدن-سر و صدا راه انداختن-همه را با خبر کردن-رازی را بر ملا کردن-فریاد کشیدن

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند
باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

دلداری دادن-تسلی دادن

چرخ گوشت-چرخ گوشت خرد کنی

انداختن توی هچل(دچار دردسر و ناراحتی کردن)

 
جای مهر گذاشتن-چیزی را به عمد در جایی گذاشتن تا به آن بهانه دوباره به آن جا آمدن
بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

پدر کسی پیش چشمش آمدن-رنج و آزار بسیار دیدن

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

 
از خر افتادن-نابود شدن-مردن

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

امروزه روز-این روزها-در این دوره و زمانه

آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

جاری-زن برادر شوهر

آش هفت جوش(قضیه‌ی پیچیده)

 
د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد

آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

چوب را از پهنا پرتاب کردن-ناشیانه عمل کردن

خاله خرسه-دوست نادان
به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

 

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف
زهره دان-کیسه ی صفرا

 
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

آلونک‌نشین-ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

 

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

زمین گذاشتن سر-مردن

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

حاجی حاجی مکه-دیر به دیر به دیدار کسی رفتن
زدن خود به آن راه-خود را به نادانی
اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

پیله ی کسی به کسی گرفتن-کسی را اذیت کردن

از چیزی زدن-از مقدار چیزی کسر کردن

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

تو در تو- تو به تو

اله و بله کردن(لاف زدن، چنین و چنان گفتن)

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

دست و پا-توانایی-عُرضه

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

چراغ باران-چراغانی

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش
از سر کسی افتادن(عادتی را ترک کردن)

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

اشتباه لپی(اشتباه لفظی)

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

 

چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

زبان ریختن-سر و زبان داشتن-با چرب زبانی و شیرین سخنی کار خود را کردن

خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند
آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)

 
جست زدن-پریدن-خیز برداشتن

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

چوب به سوراخ زنبور کردن-شوراندن و تحریک کردن عده ای
دستک دمبک درآوردن-پاپوش دوختن-اشکال تراشی کردن

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

 

آخرین تیر ترکش-آخرین تدبیر
دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

آهو چشم(معشوق، شاهد)
پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج
توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن
آنجا رفتن که عرب نی انداخت(به جایی دور و بی‌بازگشت رفتن)

بز دل-ترسو