مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 243

 

الانه(همین حالا، هم اکنون)
بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن
آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

 

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

آبدست(ماهر، استاد)

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن
زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

خاص و خرجی-ممتاز و معمولی
زند و زا کردن-زاییدن-زاد و ولد کردن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری
چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن
دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

 

از زیر سنگ در آوردن-چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن
پرت شدن-دور افتادن از مطلب

چپ دادن-رد کردن

درآمد-عایدی

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

درز را آب دادن-از راه به در شدن

خرناس-نگا. خُرخُر
چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

جواب سربالا-جواب منفی-جواب طفره آمیز

از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن

جی جی-خار پشت-جوجه تیغی
رتوش-دستکاری و آرایش عکس

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن
آجر شدن نان-از بین رفتن درآمد
دُم سیاه-نوع مرغوب برنج گیلان-کبوتری که دم سیاه دارد

دور از جناب ب-لانسبت

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

دل-معده

 

خیر مقدم-خوش آمد

 
خام عقلی-حماقت-دیوانگی

اَنَک شدن-تحقیر شدن-خجالت کشیدن

دلقک-شخص مسخره

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

دسته جمعی-باهم-گروهی

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

حرف-سخن-گفتار-کلام

دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن
بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

دان دان-متفرق و پراکنده
به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

 

چانه لغ-نگا. چانه شل

بند کردن-محکم کردن

 

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

 
زبیل-آشغال-زباله

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

 

 
دبوری-بی سر و پایی-ولگردی
دست پیش-گدا

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

زیر کاسه نیم کاسه بودن-در کاری رازی پنهان بودن-مکر و حیله ای در کار بودن

تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند
زبر-خشن-غیر لطیف

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

 

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس
خواهر کسی را گاییدن-دخل کسی را آوردن-کلک کسی را کندن

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

 
پف کرده-بادکرده-ورم کرده

 

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

چل نکه-پارچه ای که از انواع پارچه های بریده شده سر هم دوخته شده باشد

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن
چغاله بادامی-چغاله بادام فروش
روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه

زبیل-آشغال-زباله

به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن

 

تو خالی-دروغین-غیر واقعی-بی عرضه-دارای ظاهر غلط اندار

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن

بد قدم-نامبارک-بد شگون
آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

به خورد کسی دادن-به زور به کسی خوراندن-به کسی قالب کردن

تور خوردن-برخورد کردن-به پست کسی خوردن

پات-بی آبرو-بی تربیت

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

(به زبان کودکان) زخم شدن

جِر جِر کردن-چیزی را پاره پاره و ریز کردن-مانند کاغذ و پارچه

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

 

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

چیلک دان-چینه دان

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون

راه آمدن-سازش کردن-همراهی کردن

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

اختر در پیراهن کردن-بی قرار کردن

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

اطفال باغ-گل‌های تازه

پیشت-آوازی برای راندن گربه

خودرو-آن چه بی اسب رود

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

 
ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن
درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

حُباب-سرپوشی که بر چیزی بگذارند

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

آبِ سیاه-نیمه کوری

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

ته چین-نوعی پلو که در آن گوشت بره یا مرغ پخته را در ته دیگ می گذارند
دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف
داوطلب-خواستار-نامزد

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

زَوال-مست مست-لول

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

دامنگیر کسی شدن چیزی-گرفتار شدن کسی به چیزی

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن
چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

آبِ خشک(آب بسته)

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

 
جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

 

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

ادرار کوچک-شاش

بار-آنچه برای پختن در دیگ بریزند-اجاق

پشتک زدن-معلق زدن-رنگ عوض کردن-تغییر عقیده دادن

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

چو-شایعه

 

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

چروکیده-چین دار شده-ناصاف
دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

 

 

پَخ خوردن-تیزی چیزی

زانویی-زانو

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

خبر مرگش-خدا مرگش بدهد

جدول کشی-خط کشی و شبکه بندی

خاله خرسه-دوست نادان

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

دو زاری-سکه ی دو ریالی

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)
اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن
جای پا-اثر-نشانه-رد
بخت گشا-شانس آور-سبب خوش اقبالی-مایه ی سفید بختی

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

آدم ثانی(حضرت نوح)
الحق-به‌راستی-حقیقتن

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق
زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن
آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

چس خور-آدم خسیس-بخیل

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

رشوه خوار-کسی که برای انجام کاری ناروا دستمزد دریافت می کند

تت و پت کردن-شکسته سخن گفتن-لکنت پیدا کردن
چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن
دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا
از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

 
چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

جامه شور-رختشوی

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)
پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

دست و رو نشسته-ناکس-ناچیز

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

تعلیمی-عصای کوچک

زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.
آن چنانی(چنانکه خود می‌دانی، بسیار گران‌بها، بسیار عجیب)

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

دست کم-حداقل

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

بچه ی سر راهی-بچه ای که او را سر راه گذاشته اند تا برده شود

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

 

راه اندازی-راه انداختن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن

جوراجور-دارای انواع گوناگون

چروکیدن-چین دار شدن

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

 

چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت
حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن
پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

از سر باز کردن(دور کردن، رفع مزاحمت کردن)

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده
رگ ترکی-تعصب نژادی
چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن
د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری
خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

 

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

دخالت کردن-در آمدن در کاری

 

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

چشم بازار را درآوردن-چیز بسیار بد و نامرغوب خریدن

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

رو شور-سفیداب
خواب زده-خواب آلود-خواب گرفته
آخرین تحویل(قیامت)

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

 

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

از قرار-ظاهرن-آن‌طور که پیدا است
دست علی به همراه-علی یارت باد

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی
آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)
خوش بنیه-سالم و قوی

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

خارج از حد-بیش از اندازه

دلجور-همدل

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

دبنگ-احمق-کودن

چرت و پرت-حرف مفت-حرف بی خود

بادمجان دور قاب چین-آدم چاپلوس-متملق-سبزی پاک کن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

دوری-ظرف غذاخوری پهن

استخوان ترکاندن-رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ

 

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

 

آی زرشک(آی زکی)

تُف کار-بچه باز

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

چین خوردن-چروک شدن

آفتاب کردن(برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن)

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

ز ِق زدن-نق نق کردن بچه که مقدمه ی فریادهای و گریه های بعدی است

بازو دادن-یاری دادن

در هم بودن-پریشان بودن-پکر بودن-نگران بودن

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

بنگی-معتاد به حشیش

دست و بال-دور و بر-اطراف

روخوانی-از روی کتاب و نوشته خواندن

خودسر-گستاخ-سرکش

پشه را در هوا نعل زدن-در تیراندازی بسیار ورزیده بودن-بسیار زرنگ و فرصت طلب بودن

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

 

چرک و خون-چرک آلوده به خون

زخم زبان-نیش زبان-آزردگی از سخن کسی
 

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

تنبل خان-تن پرور

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت
چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

به سر دویدن- با سر رفتن

دنده کشیدن-دنده ی اتوموبیل را پیاپی عوض کردن

 

داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

آب‌زیرکاه-حیله گر-فتنه انگیز-دو رو
خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

زیگزاک-خط شکسته-کنگره دار

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

 

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است
پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

پَلِه-پول

برای کسی آش پختن که یک وجب روغن داشته باشد-زمینه ی تنبیه و گوشمالی برای کسی آماده کردن