بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 279

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

آب شیراز-شراب

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

تو هفت آسمان یک ستاره نداشتن-در نهایت فقر و تنگدستی بودن
خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن

 

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

خالی بستن-چاخان کردن-بلوف زدن

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن
تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن
پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر

ریپال کسی را در آوردن-پدر کسی را در آوردن

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

 
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن
بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده
آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

زیر تبری-کنده ای که هیزم شکن روی آن با تبر هیزم می شکند

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

 
در پوست نگنجیدن از خوش حالی-از شادی سر از پا نشناختن-بسیار شاد بودن
پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

زود باش !-شتاب کن! عجله کن!

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن
چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن
جود-یهودی-حهود

 

 

بی جا-نامناسب-بی مورد

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

 

دست به دهن رسیدن-چیزی اندک ولی کافی برای معاش داشتن
دنده کشیدن-دنده ی اتوموبیل را پیاپی عوض کردن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

 
دسته-جمعیت سینه زن
خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

 

تخمه بو دادن برای کسی-چاپلوسی کردن برای کسی

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

به چشم آمدن-قابل توجه بودن-ارزش داشتن

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

 

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)
دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

 

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

 

 

چاشته بندی-ته بندی

چغل خور-سخن چین
تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

آب آتش زده-اشک

اَل اَمان(زینهار، پناه بر خدا)
آفتابه خرج لحیم(بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن)
بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

آتشی(تندخو، زودخشم)

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی

 

ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه

جا دار-وسیع-فراخ

 
رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن
دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

تو به تو-گوناگون-لا به لا

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره

 

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

رو شور-سفیداب

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

دهن تر کردن-اندکی نوشیدن-لو دادن

بازپرس-کسی که از متهم پرس و جو می کند

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند
تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

 

خر رنگ کن-خوش طاهر بد باطن

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

چیزی بار کسی نبودن-علم و آگاهی نداشتن-شعور نداشتن

 

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن

حساب بالا آوردن-بدهکار شدن

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

 

چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

تنگ بودن قافیه-مشکل بودن کار

 

بزرگداشت-احترام-تکریم

حساب حاج هادی زغالی-حساب ساختگی
خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

چار میخ کشیدن-سخت اذیت و آزار کردن

 

اوضاع احوال-وضع و حال

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان
روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره
آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود

حساب خرده-اختلاف کوچک-خرده حساب-بدهکاری مختصر
خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

خاک به سر شدن-مصیبت زده شدن-داغ دیدن-از فدر و اعتبار افتادن

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

 

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش
خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

تفنگ کشیدن روی کسی-با تفنگ به سوی کسی نشانه گرفتن

خواری و زاری-پریشان حالی
انگار نه انگار(موضوع را نادیده بگیر!، گویی وجود نداشت)
خاکه رو خاکه-پی در پی کاری را انجام دادن یا چیزی را خریدن

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن-خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن

 

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

در گوشی-با زمزمه-پچ پچ وار

 

دید زدن-چشم چرانی کردن-دور و بر را نگاهی انداختن

دست کردن-دست فرو بردن

اهل دود(سیگاری)

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

آمدیم (و) . . .(فرض کنیم که)

داغان کردن-از هم پاشاندن-متفرق کردن

جاپیچ-جاکش-دلال محبت

 

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

دستکاری-دست بردن در چیزی

حیوانی-نگا. حیوانکی

خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن

آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

دور از شما ب-لانسبت

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن
دخالت کردن-در آمدن در کاری

جِر خوردن-پاره شدن

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

 

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها
پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن

حسینقلی خانی-با هرج و مرج-بی قانون

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری
پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی

خوب-کافی-بسیار

اهل نشست-تارک دنیا-گوشه‌نشین

پای پس-عوض-تلافی

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی
آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

جای سفت-وضعیت سخت

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن
بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود

حَب-قرص

آمدن(آغاز به کاری کردن)

 

 

جواب دندان شکن-جواب قاطع و صریح
از کمر افتادن(از خستگی زیاد از کار افتادن، ناتوان شدن در امر جنسی)

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

بلغمی مزاج-آدم خونسرد و اخمو

پا در رکاب-حاضر و آماده
جا خوش کردن-در جایی که معمولن نباید ماندن اقامت کردن
دلقک بازی-مسخره بازی

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

 
اُرُسی-کفش
حجله خانه-اتاق شب زفاف
اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)
پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

زر ورق-کاغذ نازک و شفاف و زنگی

 
آب نخوردن چشم-امید نداشتن

 

پاکار-امر بر-پادو-مباشر

 

درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک

پا برهنه-بدون کفش

 

بامبول زدن-حقه سوار کردن

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

حلیم روغن-هریسه-غذایی از گوشت و گندم و روغن داغ کرده و شکر

 

تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن

آتشخوار(ظالم، حرام‌خوار)

اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

روان کردن-از بر کردن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

جوجه خروس-جوان تازه به دوران رسیده
توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

 
انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن
با ریسمان کسی به چاه رفتن-با اعتماد به کسی به کاری دست زدن
 

تافته ی جدا بافته-بر تر و به تر از دیگران

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم
از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

زبیل-آشغال-زباله

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

آینه‌ی دست(تیغ و خنجر)

خوش لعاب-زود جوش-خوش مشرب
توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

جادو و جنبل-دعاهایی که برای قضای حاجات یا دفع بیماری و از این قبیل می خوانند
آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

چوب خط-چوبی که پس از هر بار بردن کالا روی آن خطی می کشیدند تا بعد شمارش کنند

چوغ-چوب

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

 

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

(به زبان کودکان) زخم شدن

رو شور-سفیداب
خدا داده-دیم کاری

جیز گر-ربا خوار-کسی که از دیگران برای دادن مکان غیرقانونی پول می گیرد
باب شدن-معمول و رایج شدن

ازرق شامی-اخمو-ترشرو

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

حدس زدن-پنداشتن-گمان کردن
ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

تجدید شدن-قبول نشدن در پایان سال تحصیلی و تکرار برخی از درس ها در شهریور ماه

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه
خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

خوش ِ کسی بودن-به هنگام شگفتی مانند چشمم روشن! گویند

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

 

چرک-کثیف

 

چنگ انداختن-چنگ زدن

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

 

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

پرچانه-پرگو-روده دراز-وراج

آخر و عاقبت-نتیجه‌ی خوب

بی تفاوت-بی اعتنا

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

 

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

چسونه-پست و نالایق-دشنامی برای تحقیر
پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن
خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

 

 

زبان کوچکه-زبان کوچک
آبکی-بی‌ارزش-از روی بی‌علاقگی

پینه-وصله-پوست سخت شده

رعیت داری کردن-حراست کردن از زیردستان-مورد نوازش و محبت قرار دادن زیردستان

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

از جایی آب خوردن(ناشی از چیزی بودن)

بومی-محلی-اهل همان سرزمین
رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

پول و پله-پول
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

به حال آوردن-به هوش آوردن-به کسی شور و حال دادن
زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

راست و ریس-موانع و معایب

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

خایه-بیضه-جرات

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر
بقچه بندی-ران چاق

حق دادن-تایید کردن

 

 

 
بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

چپو شدن-غارت شدن

دو رو-لباسی که از هر دو طرف می توان آن را پوشید-آدم غیر صمیمی و فرصت طلب
 

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا
جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

 

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

اشرفِ خر(حریصی که زیان کند، نه خود خورد و نه به دیگران خوراند)

فرض کنیم که

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

خاک به سر کردن-به فکر چاره افتادن-چاره جویی کردن

به هم زدن-قطع رابطه کردن

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

دریا زدگی-حالت تهوع در اثر حرکت کشتی
تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

خرده خرجی-خرج های اندک