فهرست کامل فرهنگ لغت خودمونی قسمت دهم

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

 

دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن
خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی
خاکه زغال-ریزه ی زغال
خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

ختم گذاشتن-مجلس ترحیم گذاشتن

 

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

حیاط خلوت-حیاط کوچکی در جلو یا پشت خانه

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

حق الزحمه-دستمزد
چشم باباقوری-نابینا-کور

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

 

حرف پوچ-سخن بی معنی

خیکی-آدم چاق و فربه

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

زائو-زنی که زاییده و در بستر است

پا واکردن-به راه افتادن بچه

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

دُنگ-سهم-حصه

به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن
خیز برداشتن-جستن-آماده ی حمله شدن

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

 

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

خلاص-تمام شد-مُرد
ژست-طرز حرکت و رفتار شخص

 

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

تنگ هم-چسبیده به هم

 

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

ترش ابرو-عبوس
افسارگسیخته(سرکش)

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

توالت رفتن-به دستشویی رفتن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

رج کردن-رج بستن

رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

 

 

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی
حبف و میل-ریخت و پاش

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

 

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

 

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند

 

 

 

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن

دست به کار نرفتن-حال کار کردن نداشتن-برای کار بی حوصله بودن
حضرت عباسی-راست و درست

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن
الف کوفی-چیز کج-آلت تناسلی

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

 

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی
تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

خجالتی-کم رو-پرحیا

بساز-آدم سازگار-صبور

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

رده-حرف زشت یا نامربوط

زکی-لفظی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن
 

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

خایه دار-با جرات-شجاع
زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

زود رنجی-نازک دلی-حساسیت

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

خُرخُر-آواز نفس شخص خوابیده

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار
آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن
آفتابگیر(جایی که آفتاب بر آن بتابد، سایبان، چتر آفتابی)

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن
دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

 
این سفر-این بار

 

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

داماد-مرد تازه زن گرفته

حساب سرانگشتی-حساب ساده و روشن

 

پس رفتن-عقب رفتن

رو زیاد کردن-پر رو شدن-توقع زیادی داشتن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

خلاص-تمام شد-مُرد
چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

بپا-مواظب باش-متوجه باش

 

این سفر(این بار)
 

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

آخر‌دست (سر)(بالاخره، سرانجام)

از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله
الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

 

دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

باش !-نگاه کن-ببین
بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

 
رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل
دان-دانه-چینه

دست دست کردن-تردید داشتن-وقت کشتن-وقت را هدر دادن

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی
اکبیری-زشت-بی‌ریخت

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

باد آورده-مفت و رایگان-آنچه که بدون زحمت بدست آید

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)
زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد
پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

 
آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

آب برداشتن(هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن)

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

خجالت دادن-کسی را شرمسار کردن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

جَر-پیچ و خم راه

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

 

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

تت و پت-لکنت زبان

تک و تا-جنب و جوش

خون کسی را حلال کردن-کسی را کشتن

 

بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

خلاص کردن-تمام کردن-کشتن

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

رد دادن-به غفلت کسی یا چیزی را از زیر دست رد کردن-صرف نظر کردن

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

در عالم هپروت سیر کردن-دارای خیالات واهی بودن-کاملن بی خبر بودن

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)
تمام و کمال-کامل-به تمامی

ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

بمیرم-قربان بروم

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

 
پرچانگی کردن-پر گویی کردن-وراجی کردن

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

انگشت‌شمار-کم-معدود

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

پشتک-پرش از پشت

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

 

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری
با آتش بازی کردن-به کاری پر خطر پرداختن
خوش وعده-آن که به وعده اش وفا می کند

پُرتابل-قابل حمل
حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است
روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

روی چشم-اطاعت می شود !

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

 

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

آشنا روشنا(دوست آشنا)

 

رنگ گذاشتن و رنگ برداشتن-رنگ به رنگ شدن

 

پا سوز-عاشق شیفته

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

در یک جوی نرفتن آب کسی با کسی-همداستان شدنشان ممکن نبودن-با هم نساختن

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

 
 

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

پر و پا داشتن-پایه و اساس داشتن

 

خراب-از کار افتاده-دارای اختلال-فاسد-منحرف اخلاقی

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

کسی را اذیت و آزار کردن

خاکشیر مزاج-غلامباره-سازگار با هر جریانی

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

خرکاری-پرکاری-مفت کاری
رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک
دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن
ازرق-چشم زاغ
دو لَتی-در دو لنگه ای

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

 

خر و پف-نگا. خرناس

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان

رو انداختن-تقاضا و خواهش کردن
 

 

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

دُردانه-لوس-ننر-عزیز بی خودی

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن
جگرک-نگا. جغور بغور

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

پیاله زدن-می نوشیدن

 

زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

 

ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند
 

دست به سر کردن کسی-کسی را به بهانه ای برای انجام کاری بیرون فرستادن-کسی را رد کردن

ترکه-آدم باریک و بلند

از تعجب شاخ در آوردن(بسیار شگفت زده شدن)
تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر
چشم روشن شدن-شاد و خرسند شدن

 
اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

 

چشم گرم کردن-چرت زدن-اندکی خوابیدن
راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن
خداحافظی کردن-به درود گفتن
پوست پیازی-نازک و بی دوام
دست پاک-درستکار

پاشنه بخواب-کفش راحتی

به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

پِهِن بار کسی کردن-آبرو و ارزش و اعتبار نداشتن

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

 

 

زیر پای کسی را خالی کردن-زیر پای کسی را جارو کردن

ارواح شکمت-ارواح بابات

بنگی-معتاد به حشیش

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

رخصت خواستن-اجازه خواستن

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)
راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

چوب سیگار-نی سیگار

پیه سوز- پی سوز

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

دخترکی-دوشیزگی-بکارت

 
حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

 

تنه خوردن-وارد شدن فشار تنه ی کسی به تن کس دیگر

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است
دق مرگ-دق کش

 

 

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

زیر دل زدن-تهوع آوردن

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

راست شدن-رو به راه شدن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

چه چه زدن-خواندن بلبل-سخت خوش آواز خواندن