تعدیل در پروژه های عمرانی

قبل از محاسبه تعدیل، باید فاکتورهای زیر محاسبه و مشخص شود:

1-مبلغ صورت وضعیت قبل از صورت وضعیت جدید.

2-تاریخ تهیه صورت وضعیت قبل ( تاریخی که مقادیر صورت وضعیت تا آن تاریخ اجرا شده است)

3-مبلغ صورت وضعیت جدید که محاسبه تعدیل آن مدنظر است.

4-تاریخ صورت وضعیت جدید ( تاریخی که مقادیر صورت وضعیت تا آن تاریخ اجرا شده است).

5-مبلغ مابه التفاوت صورت وضعیت جدید و قبل که باید تعدیل شود.

6-مدت کارکرد: تعداد روزهایی که کارکرد جدید در آن مدت اجرا شده است. اگر در موقع تهیه صورت وضعیت جدید، عملیات اجرایی ادامه داشته باشد در آن صورت مدت کارکرد عبارت است از تاریخ صورت وضعیت جدید منهای تاریخ صورت وضعیت قبلی.

ضریب 0.95 در فرمول ضریب تعدیل

در فرمول ضریب تعدیل، عدد 0.95 بسته به شرایط زیر قابل تغییر است:

1. در پیمان‌هایی که در مدت اولیه پیمان به اتمام رسیده و همچنین تحویل موقت شوند عدد 0.95 به یک تغییر می‌یابد.
2. در پیمان‌هایی که تا مدت پیمان یعنی مدت اولیه به اضافه مدت‌های تمدید شده به اتمام رسیده و تحویل موقت شوند عدد 0.95 به عدد 0.975 تغییر می‌یابد.
3. چنانچه پیمان وارد تغییرات غیرمجاز شود، ضریب 0.95 بدون تغییر باقی خواهد ماند.

چون تعدیل صورت وضعیت‌های موقت با ضریب 0.95 پرداخت می‌شود، در صورت تغییر ضریب به 0.975 یا یک، باید تمام صورت وضعیت‌ها از موقت یک با لحاظ این عدد مجددا محاسبه شود. مطابق با بخشنامه تعدیل، مابه‌التفاوت مبالغ تعدیل به دلیل تغییر ضریب 0.975 یا یک در هر کدام از حالت‌های 1 و 2 فوق، همزمان با تعدیل صورت وضعیت‌های قطعی که خود آن نیز با همین ضریب محاسبه شده است به پیمانکار پرداخت می‌شود.

محاسبه مبلغ تعدیل

در گام نخست ضریب تعدیل برای هر فصل مطابق با فرمول ضریب تعدیل محاسبه می‌شود و در مرحله بعدی مبلغ هر فصل از صورت وضعیت متناسب با واقع شدن در هر دوره سه ماهه یا ماهانه (برای کارکردهای تابستان 97 و 99) محاسبه و سهم هر دوره از کل دوره کارکرد برای هر فصل مشخص می‌شود. از حاصلضرب مبلغ کارکرد هر دوره در ضریب تعدیل همان دوره، مبلغ تعدیل برای آن سه ماهه بدست می‌آید و از حاصل جمع این مبالغ کل رقم تعدیل بدست می‌آید.

نحوه محاسبه تعدیل هزینه‌های تجهیز و برچیدن کارگاه

مطابق با بخشنامه شاخص‌ها، برای محاسبه ضریب تعدیل، متوسط شاخص‌های رشته‌ای ابنیه و رشته‌ای که بالاترین رقم ریالی در برآورد اولیه را داراست به عنوان شاخص تجهیز و برچیدن کارگاه هم برای شاخص مبنا و هم شاخص دوره کارکرد باید وارد محاسبات شده و سپس همانند سایر فصل‌ها تعدیل شود. توجه داشته باشید که برای محاسبه تعدیل کارهای قیمت جدید بایستی مطابق با فرمول ارائه شده در بخشنامه ابتدا باید مبلغ ریالی آن را به شاخص مبنای پیمان برگرداند و مانند روش بالا تعدیل کرد.

تعدیل در پروژه های عمرانی به معنای تغییر و تنظیم مجدد پرداخت‌ها به پیمانکاران است. این تغییرات معمولاً به دلیل تغییرات و نوسانات در شرایط اجرای پروژه، مقررات قرارداد یا شرایط خاصی ایجاد می‌شوند. تعدیل می‌تواند شامل تغییر در مقادیر پرداختی، شرایط پرداخت، صورت وضعیت‌های مالی، زمانبندی پرداخت و سایر عوامل مرتبط با پرداخت‌ها باشد. تعدیل در پروژه‌های عمرانی ممکن است به دلیل عواملی مانند تغییرات در ضرورت‌ها و نیازهای پروژه، تغییر در حجم کار انجام شده، تغییر در قیمت مصالح و ماشین‌آلات، تغییر در شرایط اقتصادی و قانونی و سایر عوامل مشابه رخ دهد.

هدف اصلی تعدیل، تناسب و تطابق پرداخت‌ها با شرایط واقعی و عادلانه بودن آن‌ها است تا پیمانکاران قادر به دریافت حقوق و پرداخت مستحقات خود باشند و مشکلات مالی در طول اجرای پروژه به حداقل رسیده و تعادل مالی حفظ شود. میزان و روش‌های تعدیل پرداخت‌ها معمولاً در قراردادها و مقررات مشخص می‌شود و ممکن است نیاز به ارائه اسناد و مدارکی مانند صورت وضعیت تعدیل داشته باشد. بنابراین، جهت تعویض این تغییرات در قیمت‌ها، صورت وضعیت تعدیل طبق آخرین بخشنامه تهیه می‌شود.

انواع شاخص

در آخرین بخشنامه تعدیل سه نوع شاخص فصلی (گروهی)، شاخص رشته‌ای و شاخص کلی معرفی شده است:

شاخص گروهی (فصلی): مطابق با بخشنامه، جمع مبلغ ریالی آیتم‌های هر فصل با شاخص فصلی مختص به خود آن فصل تعدیل می‌شود. البته مطابق با بخشنامه‌های اخیر شاخص‌ها آیتم‌های مربوط به حمل و نقل که واحد آن‌ها مترمکعب-کیلومتر باشد، چنانچه در فصلی به غیر از فصل حمل و نقل قرار داشته باشند با شاخص‌های فصل حمل و نقل بایستی تعدیلشان محاسبه شود. به عنوان نمونه آیتم‌های حمل خاک مازاد بر 500 متر در رشته ابنیه که واحدشان مترمکعب-کیلومتر است و در فصل سوم (عملیات خاکی با ماشین) قرار دارد باید از فصل سوم تفکیک شده و رقم ریالی آن‌ها با شاخص‌های فصل 28ام تعدیل شود.

روند تهیه صورت وضعیت تعدیل

اولین نکته این است که مبالغ تعدیل براساس صورت وضعیت‌های تائید شده توسط کارفرما محاسبه می‌شود. گاهی اوقات پیمانکاران بدون توجه به این موضوع همزمان با صورت وضعیت کارکرد، تعدیل را نیز به کافرما ارائه می‌دهند که برخلاف بخشنامه است. بنابراین ابتدا بایستی صورت وضعیت کارکرد ارائه و روند رسیدگی طی شود و پس از نهایی شدن مبالغ، اقدام به تهیه صورت وضعیت تعدیل کنیم.

مهمترین عامل در تهیه صورت وضعیت تعدیل تعیین دوره‌های کارکرد مربوط به آن صورت وضعیت و رعایت تبصره بند 5 از بخشنامه تعدیل است. مطابق با این تبصره به منظور تعیین دوره‌های سه ماهه هر صورت وضعیت برای مشخص شدن شاخص‌های دوره سه ماهه، تاریخ واقعی انجام کارها در کارگاه ملاک عمل خواهد بود و سایر زمان‌ها مانند تاریخ تهیه صورت وضعیت و یا تاریخ ارسال آن ملاک عمل نیست. چون تعیین این دوره ارتباط مستقیم با انتخاب شاخص‌های متناسب با آن داشته و در نتیجه محاسبه ضریب تعدیل و تعیین رقم ریالی تعدیل مربوط به هر دوره به درستی و صحت انجام می‌گیرد که به تبع آن رقم ریالی تعدیل نیز به درستی به دست می‌آید.