سرمایه انسانی

سرمایه انسانی بیانگر موجودی دانش افراد یک سازمان است. ویژگی منحصر به فرد سرمایه انسانی برخورداری آن از تفکر است. سرمایه انسانی در حکم دانش، مهارت و تجربه‌‌ایست که کارکنان سازمان به دست می‌آورند. برخی از این دانشها جنبه­ی فردی و برخی دیگر جنبه­ی عمومی دارد. سرمایه انسانی شامل مجموعه‌ای از دانش، لیاقت و شایستگی، روح همکاری، انعطاف‌پذیری کارکنان، تحمل ناملایمات، انگیزه، رضایت شغلی، سبک رهبری[۱]، توانایی حل مشکلات، ریسک‌پذیری، تجربه، مهارت و استعداد افراد داخل یک سازمان می‌باشد. سرمایه انسانی همچنین قدرت ابداع و خلاقیت سازمان را در بر می‌گیرد.

به ‌طور کلی هدف اولیه از سرمایه انسانی نوآوری در کالاها و خدمات و نیز بهبود فرایندهای تجاری می‌باشد. سازمانها برای افزایش تواناییها و تجربیات در راستای افزایش رقابت‌پذیری در شرایط رقابتی کنونی مبادرت به انجام سرمایه‌گذاری در منابع انسانی می‌نمایند. بحث مهمی که در اینجا مطرح است این است که هر چند شرکتهای پیشرو، منابع انسانی را به عنوان مهمترین دارایی در نظر گرفته و سرمایه‌گذاریهای وسیعی را در این حوزه انجام می‌دهند؛ با این وجود مالکیت این سرمایه‌ها در اختیار سازمان نمی‌باشد و خروج افراد از سازمان منجر به از دست رفتن حافظه­ی سازمانی می‌شود. بدیهی است که این موضوع یک تهدید بالقوه برای سازمانها محسوب می‌شود.

بونیتس در تعریف سرمایه انسانی، آن را بیانگر ذخیره­ی دانش یک سازمان تعریف می‌کند که در کارکنان آن سازمان متبلور می‌شود. وی همچنین سرمایه انسانی را توانایی جمعی یک سازمان جهت استخراج بهترین راه‌‌حل­ها از دانش افراد آن نیز تعریف کرده است. هدسون[۲] نیز سرمایه انسانی را ترکیبی از وراثت ژنتیکی، تحصیلات، تجربه و طرز تفکر کارکنان درباره­ی زندگی و فرایند کسب ‌و ‌کار تعریف کرده است.

باید توجه داشت که صرفاً وجود سرمایه انسانی در یک سازمان منجر به تحقق اهداف سازمانی نمی‌شود، بلکه استفاده­ی بهینه از سرمایه‌ فکری و ارتباط و تعامل آن با دیگر اجزاء سرمایه فکری است که در نهایت موجب دستیابی سازمان به اهداف مورد نظر خواهد شد. تحقیقات متعدد نشان داده است که افزایش توانایی های کارکنان و در نهایت افزایش سرمایه انسانی سازمانها دارای رابطه­ی مستقیم و قوی با نتایج عملکرد سازمانها می‌باشد. (واگزلر[۳]، ۲۰۰۲، ص۴۰۵)

حوزه­ی‌ سرمایه انسانی

• نمای کلی کارکنان: شامل اطلاعاتی درباره­ی توزیع سنی، جنسی و تعداد کارکنان مشغول خدمت در تولید، توزیع، فناوری اطلاعات، فروش، بازاریابی و دیگر بخشهای اداری می‌باشد.
• تحصیلات: شامل اطلاعاتی درباره­ی سوابق تحصیلی و میزان تجربه­ی کارکنان می‌باشد.
• آموزش: شامل شاخص هایی درباره­ی آموزشهای ارائه شده از سوی شرکت برای کارکنان مانند تعداد ساعات آموزشی می‌باشد.
• تعهد و انگیزه: شامل اطلاعاتی درباره­ی درصد کارکنان ارتقاء یافته، تعداد کارکنانی که احساس می‌کنند نظرات آنها مورد توجه قرار گرفته و همچنین تعداد کارکنانی که احساس می‌کنند در یک محیط کاری شاد و جذاب مشغول خدمت هستند، می­باشد.
• ترک خدمت کارکنان: شامل اطلاعاتی درباره­ی افراد تازه‌ استخدام شده، افراد منتقل شده به بخشهای دیگر و درصد گردش پرسنل می­باشد.

[۱] . Leadership Style

[۲] Hedson

[۳] Waxler