۲ انواع مهاجرتهای بینالمللی
بعضی از جابه‌جاییهای بین مرزهای ملی، مهاجرتهای تودهای[۱] هستند که به انتقال تعداد زیادی از مردم با ویژگیهای اجتماعی و قومی مشترک منجر میشود. جابه‌جایی تودهای که معمولاً در پاسخ به عوامل اجتماعی و اقتصادی مشخص انجام میشود، میتواند انواع متفاوتی داشته باشد: ( Shryock & Siegel, 1973: 580):
۱) فتح[۲] ، تهاجم[۳] و مستعمرهسازی؛ فتح و تهاجم در دوران جنگ اتفاق میافتند و مستعمرهسازی که بعد از فتح اتفاق میافتد، یک جابه‌جایی آرام‌تر میباشد و استقرار خانوادههایی از کشور مستعمرهساز در کشور ملحق‌شده را دربر میگیرد. به‌هرحال تمایز بین این انواع ممکن است شفاف نباشد. بومیان استرالیا امروزه دو قرن گذشته را به‌عنوان فرآیند تهاجم و غصب زمین از صاحبان برحق توصیف میکنند. آن‌ها با این تصور همعقیده نیستند که موضوع، اشغال صلح‌آمیز یک سرزمین بزرگ بدون مدعی بود ( لوکاس و دیگران، ۱۳۸۴: ۱۶۵).
۲) انتقالهای جمعیتی اجباری[۴] ؛ انتقالهای جمعیتی اجباری در کل عمومیت کمتری را نسبت به سایر اشکال جابه‌جایی داشتهاند. با وجود این، این انتقالها تاثیر قابل‌ملاحظهای را بر ساخت قومی و ویژگیهای بعضی از جمعیتهای ملی اعمال کردهاند. مثال عمده آن جابه‌جایی کارگران برده آفریقای غربی به برزیل، کشورهای حوزه کارائیب و قسمت جنوبی ایالات متحده میباشد.
مستعمرهسازی، بعضی مواقع متضمن جابه‌جایی کارگران قراردادی، برای مثال از هند به فیجی و کشورهای کارائیب، از هند و چین به کالدونیای جدید و از فلیپین به هاوایی، بوده است. درحالیکه درجه اجبار اعمال شده در اشکال جدیدتر مهاجرت نیروی کار ممکن است ضعیف باشد، تاثیرات بر ساختهای قومی مقصد روشن هستند (& Siegel, 580 Shryock ).
۳) جابه‌جایی پناهندگان[۵] پناهندگان افرادی هستند که به‌علت ترس از محاکمه به‌دلیل نژاد، مذهب یا عضویت در گروه اجتماعی و سیاسی خاص، در صورت برگشت به کشور خود، به‌دنبال پناهندگی در یک کشور خارجی هستند. طبق این تعریف، افراد جابه‌جا شده در داخل کشور خود پناهنده نیستند. سنجش تعداد پناهندگان به‌علت متفاوت بودن برآوردهای کشورهای مبدا و مقصد و موسسات بینالمللی مشکل است. مشکل مشخصتر، تعیین زمانی است که یک فرد مستقر شده در یک کشور جدید از حالت پناهندگی بیرون میآید.
۴) مهاجرت زنجیرهای و هدایت‌شده؛ مهاجران بینالمللی که در قالب افراد یا خانوادهها جابه‌جا میشوند دارای انگیزههای متفاوتی برای تغییر محل سکونت خود هستند. آن‌هایی که داوطلبانه جابه‌جا میشوند غالباً به عوامل اقتصادی نظیر بهبود فرصتهای اشتغال، عکسالعمل نشان میدهند. اما دلایل اجتماعی نظیر نیاز به خانوادهها و دوستان نیز نقش عمدهای را بازی میکنند. مهاجران بینالمللی ممکن است کشور مقصد را به‌واسطه آنکه آن‌ها افرادی را که قبلاً آنجا زندگی میکردند میشناختند، انتخاب کنند. مهاجرت زنجیرهای ممکن است بر انتخاب محل سکونت مهاجران در کشور جدید تاثیر بگذارد و این امر غالباً به تمرکزهای قومی متمایز منجر میشود.
با وجود این تمامی جابه‌جاییهای فردی، کاملاً داوطلبانه نیست. انتقال از یک مکان به مکان دیگر توسط کارفرمایانی نظیر شرکت‌های چندملیتی و سازمان‌های بینالمللی بهطور فزایندهای برای افراد، به‌ویژه متخصصان دارای مدارک بالا و شاغلین در داد و ستد، عمومی میشود. این افراد اگر خواهان پیشرفت حرفهای باشند عموماً مهاجران هدایت‌شده با حق انتخاب کم هستند .
۵) مهاجرت فردی و خانوادگی[۶]، مهاجرت خانوادگی هنگامی اتفاق میافتد که خانوادهها به‌عنوان واحدهای کامل، در مراحل متوالی یا حرکت یکی از اعضا قبل از بقیه، جابه‌جا میشوند.
مهاجران خانوادگی شامل خویشاندان نزدیک نظیر همسران، فرزندان والدین پیر و هم شامل خویشاندان دورتر میشود ( لوکاس و دیگران، همان: ۱۶۶).
[۱] Mass Migrations
[۲] Conquest
[۳] Invasion
[۴] Forced Population Transfers
[۵] Refugees
[۶] Family Migration